Düz Kafa - Yassı Kafa - Yamuk Kafa

Pozisyonel Plagiosefali

Kafa şeklinin yanlış kafa pozisyonu nedeni ile (sıklıkla sürekli tek tarafa yatırma) bozulması

Pozisyonel plagiosefali (yamuk kafatası - düz kafatası - yassı kafatası ya da asimetrik kafatası diye de bilinir) bir bebeğin kafasının göze batacak şekilde asimetrik görünüm geliştirdiği bir durumdur. Bazı durumlarda bu yamukluk çok ileri seviyede olup örneğin bir kulağın diğerinden önde olmasına, bir alın kemiğinin ya da yanak kemiğinin diğerinden önde olmasına sebep olabilir. Bir çok sebebi olmakla beraber çoğunlukla bebeğin sürekli aynı tarafa yatırılması ile karşımıza çıkar. Bunun dışında bebeğin anne karnında sıkışık bir pozisyonda olması ya da boyun hareketlerini engelleyecek boyun kas problemlerinin olması da diğer başlıca nedenlerdendir.

Plagiosefali Nedenleri

Bazı bebekler doğumda pozisyonel plagiosefali ile doğarlar. Bu, çoklu veya prematüre doğumlarda daha yaygındır ve rahimdeki pozisyon nedeniyle olabilir. Bu durumu önlemek için annelerin veya doktorların alabileceği önleyici tedbirler maalesef yoktur. Öte yandan, yenidoğan bebek kafaları, onları doğum kanalından geçirmeyi kolaylaştırmak için çok yumuşak ve şekillenebilir bir haldedir ve bu yüzden yeni doğanların doğum sırasında maruz kaldıklaerı basınç nedeniyle alışılmadık şekilli kafalara sahip olmaları normal bir durumdur. Bu durum genellikle ilk altı hafta içinde düzelir; ancak, bazı bebekler, kafalarını sürekli olarak aynı pozisyonda tutmayı tercih eder, bu da pozisyonel plagiosefali'ye yol açabilir. Boyun kaslarının bir tarafında kısalma olan tortikollisli (boyun sertliği) bebekler, başlarını başka bir pozisyona çevirmede zorluk çeker. Bu, germe egzersizleri ile çözülebilir ve sadece aşırı durumlarda ameliyat gerektirir.

Kafatası şekil bozukluğunun en önemli sebebi bebeğin yatış şeklidir. 1992'de, Amerikan Pediatri Akademisi, bebeklerin ani bebek ölüm sendromu (SIDS) riskini azaltmak için sırt üstü uyuması gerektiğini önerdi ve bu da "Sırt Üstü Uyuma Kampanyası"nı başlattı. Bu sayede ani bebek ölümlerinin önüne geçildi ancak bu durum nispeten kafa şekli sorunlu bebeklerin ortaya çıkmasına sebep oldu. Bebeğin sürekli tek bir pozisyonda yatırılması bu şekil bozukluğunun ortaya çıkmasında en önemli etkendir.

Plagiosefalinin sık türü bu bahsedilen pozisyonel tip olsa da nadir olarak karşımıza çıkabilecek kraniyosinostoz adı verilen daha ciddi bir durum yüzünden de oluşabilir. Kraniyosinostoz, bebeğin kafatası kemikleri arasındaki fermuar benzeri eklemlerin (kranial sütürler adı verilir) erken kapanması nedeniyle oluşur. Bu tanının doğrulanması veya dışlanması için kapsamlı bir muayene gereklidir. Kraniyosinostoz hakkında detaylı bilgiyi buradan alabilirsiniz.

Pozisyonel plagiosefali riski birkaç basit önlemle azaltılabilir:

• Bebeğe, boyun, omuz ve kol kaslarını geliştirmesine ve güçlendirmesine yardımcı olacak olan gözetimli oyun zamanı sağlayın ve bu zamanlarda bebeğinizi yüz üstü bırakın. HENÜZ DÖNEMEYEN BAŞINI TUTAMAYAN BİR BEBEĞİ SİZ BAŞINDA DEĞİLKEN ASLA YÜZ ÜSTÜ BIRAKMAYIN !
• Bebeğin yattığı yerdeki yönünü düzenli olarak değiştirin, böylece her zaman başının aynı kısmının üzerine yatmak zorunda kalmayacaktır. Uyku zamanı başında nöbet tutmanıza gerek yoktur. Pozisyonunu yastıklarla destekleyerek sağlayabilirsiniz. Yüz üstü düşmeyeceğinden emin olun.
• Bebeğin uyanıkken çok fazla zamanını otomobil koltuklarında, taşıyıcılarda ve zıpzıplarda geçirmesinden kaçının.Başın yere değdiği süreyi mümkün olduğunca azaltmaya çalışın
• Gün boyunca bebeği dik olarak bir omuzun üzerinde tutarak sık sık "kucaklaşma zamanı" uygulayın.
• Bir bebeği tutarken, beslerken veya taşırken, başın düz tarafına gereğinden fazla basınç uygulanmadığından emin olun. Beslenme zamanı boyunca bebeğin baş pozisyonunu bir taraftan diğer tarafa değiştirin.
• Bebeğin yattığı yerin odadaki yerini değiştirin, böylece kapıyı veya pencereyi görmek için farklı yönlere bakmak zorunda kalır.
• Eğer bir torticollis (boyun sertliği) unsuru varsa, yeniden pozisyonlandırma terapisinin etkili olabilmesi için bu durumun da tedavi edilmesi gerekecektir.

Test ve Tanı

Tanı genellikle bir çocuk doktoru tarafından konulur. Bebek ziyaretlerinde, bebeğin kafasının şekli simetrik bir oval olup olmadığını belirlemek için incelenir. Bebeğinizin kafasının şekli hakkında endişeleriniz varsa, bu konuyu çocuk doktorunuzla görüşmelisiniz. Bebeğin kafası oval ve simetrik değilse, bebeği farklı pozisyonlarda uyutmayı deneyin. Şekil bu tanı için alışılmadıksa, bir beyin tomografi taraması istenebilir. Bebeğin boynunun hareket aralığı da, bebeğin bir pozisyonda diğerinden daha fazla yatmasına katkıda bulunan herhangi bir kısıtlama olup olmadığını görmek için incelenebilir.

Bu tanı dikkate alınıyorsa, bebeğin kafasının şeklini daha fazla tartışmak ve onu kranial büyüme plakalarının (sütürler) erken birleşmesinden ayırt etmek için bir uzmana sevk gerekebilir. Bu uzman genellikle bir çocuk beyin ve sinir cerrahıdır. Bebeğin bpyun sertliği (torticollis) varsa, ona germe egzersizleriyle yardımcı olacak bir fizyoterapiste sevk edilebilir. Sıkı bir boyun genellikle bu egzersizlerle çözülür, ancak hızlı büyüme dönemleriyle tekrar ortaya çıkabilir.

Tedavi Seçenekleri

Çoğu durumda, düzleşmiş, yamuk bir alana sahip olmak, bir çocuğun beyin büyümesini veya zihinsel gelişimini etkilemez. Bir çocuk kendi başına dik oturabildiğinde, dış etkenler ortadan kalkar ve şekil bozukluğu iyileşmeye başlar. Tamamen çözülmesa bile, kalan düzleşme genellikle hafiftir ve çocuk büyüdükçe saçla kaplanır. Ön farklılıklar genellikle minimaldir ve zamanla tamamen çözülme eğilimindedir. Ancak, çözülmemiş düzleşme yüz anormalliklerine neden olursa, çiğneme, yeme ve görme sorunları oluşabilir. Ek olarak, çocuklar görünüşleri hakkında bilinçli oldukları dönemde kendilerini beğenmeyip sosyal hayata karışmakta zorluk yaşayabilir ya da akran zorbalığına maruz kalabilirler.

Tortikolis (boyun ssertliği) varsa ek muayeneler ve önlemler önemlidir. Tortikolis varlığında yukarıda bahsedilen pozisyonlama önerileri etkili olmayacaktır.

Yukarıda bahsedilen pozisyon terapisi işe yaramazsa, kask veya band terapisi önerilebilir. 1979'da tanıtılan orijinal kask tedavisi, asimetrik bebek kafasını simetrik (normal) bir kalıpla çevreleme temel ilkesini kullanmıştır. Bu, kafatasının normal bir şekle dönmesine yardımcı oldu. Alternatif bir teknik olan Dinamik Ortodontik Kranioplasti, pozisyonel plagiosefaliyi tedavi etmede daha proaktif bir yaklaşım olarak geliştirilmiştir. Bu yöntem daha ileri bir tür kask tedavisi olarak düşünülebilir. Bu teknikte, cihaz, büyümenin istenmediği kafa bölgesine nazik bir basınç uygulamak üzere özel olarak tasarlanırken, büyümenin gerektiği yerde alan bırakır. Bant haftalık veya iki haftada bir ayarlanır.

En etkili sonuçlar için, kask veya band terapisinin beş aylıkken başlaması önerilir. Tedavi süresi bireysel duruma bağlıdır, ancak genellikle iki ila altı ay sürer.

KASK TEDAVİSİ

Çocuk doktoru, başlangıçta tanıyı koyacaktır ve genellikle yukarıda bahsedilen pozisyonlandırma terapisini önerecektir. Eğer bu durum sorunu çözmez ise sizden bir çocuk beyin cerrahisi uzmanına görünmenizi isteyebilir. Uzman, çocuk doktorunun sevkini gözden geçirecek, ayrıntılı bir değerlendirme yapacak, ebeveynlerle bebeğin geçmişi hakkında konuşacak ve tedavi programını tartışacaktır.

Eğer bir kask önerilirse, aile, kaskın siparişi ve kullanımı için bir ortotiste sevk edilir. Ortotist, bebeğin kafatasının şeklini değerlendirmek için klinik fotoğraflar veya bir tarama cihazı ile bir dizi ölçüm almayı seçebilir. Bu resimler ve ölçümler, tedavi süreci boyunca referans noktası olarak hizmet eder. Ortotist, bebeğin kafasının sanal bir kopyasını oluşturur ve kaskın tam olarak bebeğe uyacak şekilde şekillendirilmesini sağlar.

Kaskın ayarlamaları, bir bebeğin kafası çok hızlı büyüdüğü için her 1-2 haftada bir yapılmalıdır. Bu, köpük astarının ve/veya dış plastik kaskın bölümlerinin ayarlanmasını içerir.